Wstęp

Ze względu na trwającą pandemię COVID-19 czasowo został wyłączony wymóg aktualizacji kwalifikacji pracownika wymaganych przez przepisy. Tym samym wydłużony został również okres obowiązywania dokumentów, które potwierdzają ich posiadanie.

Z perspektywy pracodawcy znajdujemy tutaj trzy podstawowe elementy – 1) uprawnienia i kwalifikacje BHP, 2) dokumenty związane z kierowaniem pojazdami oraz 3) inne uprawnienia.

Uprawnienia i kwalifikacje BHP

Zostały objęte treścią art. 31m¹ ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. poz. 374 z późn. zm. – „Ustawa”).

Zgodnie z treścią tego artykułu dokumenty potwierdzające posiadanie określonych uprawnień lub kwalifikacji, wydane na podstawie aktów wykonawczych do Kodeksu pracy („k.p.”), których ważność upłynęła po 7 marca 2020 r., zachowują ważność, nie dłużej jednak niż do 60 dnia od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii. Powyższy przepis stosować się będzie więc wyłącznie do dokumentów wydanych przed 7 marca 2020 r., których „ważność upłynęła” po tej dacie, czyli nie wcześniej niż 8 marca 2020 r. Oznacza to, że nie obejmie on wszelkich dokumentów, które utraciły ważność przed ww. dniem lub dokładnie 7 marca 2020 r, jak również tych, które utraciły ważność z innych przyczyn niż upływ terminu, na który zostały one wydany.

Uwzględniając konstrukcję ww. artykułu k.p., należy rozważyć dwa typy przepisów wykonawczych, które wydane zostały na jego podstawie, tj. regulacje międzysektorowe (art. 237¹⁵ § 1 k.p.) oraz branżowe (art. 237¹⁵ § 2 k.p.).

Regulacje międzysektorowe odnoszą się do 6 aktów prawnych, m.in. do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 5 sierpnia 2005 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne oraz rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych oraz innych pracach związanych z wysiłkiem fizycznym.

Drugie z wymienionych, ze względu na odniesienie do konkretnych branży przemysłu, regulują zasady BHP przy wykonywaniu poszczególnych rodzajów prac, w tym:

1. zaświadczenia kwalifikacyjne do obsługi wózków jezdniowych (§ 4 ust. 1 rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów z 15 grudnia 2017 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy użytkowaniu wózków jezdniowych z napędem silnikowym);
2. uprawnienia palacza kotłowego (§ 22 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z  23 grudnia 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładach przemysłu spirytusowego);
3. kwalifikacji operatora lub maszynisty maszyn budowlanych o napędzie silnikowym (§ 66 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 6 lutego 2003 r w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych).

Dokumenty związane z kierowaniem pojazdami

Ten typ dokumentów dotyczy nie tylko pracowników, lecz wszystkich kierowców.

Jak wskazano wprost w art. 15zzzw Ustawy, w przypadku gdy ważność m.in.:

• prawa jazdy,
• pozwolenia na kierowanie tramwajem,
• uprawnień do kierowania pojazdami, oraz
• zezwolenia na kierowanie pojazdem uprzywilejowanym lub pojazdem przewożącym wartości pieniężne

upływa w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, ważność tych dokumentów, uprawnień i wpisu ulega przedłużeniu do dnia upływu 60 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, w zależności od tego, który z nich zostanie odwołany później.

Powyższy przywilej dotyczyć będzie wyłącznie tego typu dokumentów, których ważność upłynęła począwszy od 14 marca 2020 r., tj. dnia ogłoszenia stanu zagrożenia na terenie całego obszaru Polski, do dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii.

Inne uprawnienia

Poza wymienionymi wcześniej uprawnieniami Ustawa odnosi się również wprost do innych typów uprawnień, których obowiązywanie zostaje przedłużone w omawianym okresie. Dotyczą one m.in. ratowników medycznych i szkoleń w zakresie uprawnień do prowadzenia zajęć edukacyjnych w zakresie pierwszej pomocy (art. 15zzzzzi Ustawy) czy uprawnień pracowników związanych z transportem kolejowym oraz funkcjonariuszy straży ochrony kolei (art. 15zzzz Ustawy).

Obliczanie terminów ważności uprawnień i dokumentów

Ustawa, w odniesieniu do wszystkich wyżej wskazanych dokumentów, przedłuża termin obowiązywania odpowiednio o 60, 90 lub 180 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii.

Po pierwsze, zastrzec trzeba, że ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi nie reguluje minimalnych albo maksymalnych okresów trwania ww. stanów. Za dzień początkowy uznać więc należy, wspomniany wcześniej dzień 14 marca 2020 r., w którym to na podstawie rozporządzenia Ministra Zdrowia z 13 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemiologicznego ogłoszony został stan zagrożenia epidemicznego. Zaś za dzień odwołania, uważany będzie dzień, w którym uchylony zostanie akt prawny, który wprowadził taki stan.

Po drugie, metodyka obliczania upływu każdego z ww. terminów nie została wprost uregulowana w treści Ustawy. Odmiennie do przedstawianych w dyskusji publicznej poglądów o odpowiednim stosowaniu przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego bądź Kodeksu cywilnego, zastosowanie znajdzie tutaj art. 6 ustawy z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych aktów prawnych.

Artykuł ten odnosi się bowiem do terminu wejścia w życie aktu prawnego – rozporządzenia, na mocy którego ustanowiony został stan zagrożenia epidemicznego bądź stan epidemii.    Tym samym wskazane powyżej terminy trzeba rozumieć jako dni kalendarzowe, które upłyną od dnia jego odwołania bądź od dnia wejścia w życie rozporządzenia, na mocy którego omawiany stan zostanie odwołany ze skutkiem natychmiastowym.

Podsumowanie

Biorąc pod uwagę, jak szerokie jest zastosowanie przepisów Ustawy, dotyczy ona zarówno pracodawców, jak i każdej osoby, która posiada omawiane uprawnienia. Każdy więc, mając na uwadze koszty oraz czas postępowania, przed podjęciem jakichkolwiek kroków w celu odnowienia przysługujących mu uprawnień, powinien dokładnie zweryfikować, czy przypadkiem wciąż nie pozostają one ważne.

Wojciech Brzostowski