Dofinansowanie z PFRON do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych jest jedną z form wsparcia pracodawców zatrudniających takie osoby zgodnie z art. 26a ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1325, dalej: ustawa o rehabilitacji).

W związku z sytuacją epidemiczną weszły w życie tzw. Tarcze Antykryzysowe (ustawy z 31 marca 2020 r., 16 kwietnia 2020 r., 14 maja 2020 r. i 19 czerwca 2020 r.) zmieniające ustawę z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2020 r., poz. 374, ze zm., dalej: ustawa COVID-19). W świetle powyższego pracodawcy mają wątpliwości co do możliwości łączenia oferowanej w ramach Tarczy Antykryzysowej pomocy w zakresie dofinansowania ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (FGŚP) z dofinansowaniem do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON).  

Dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników niepełnoprawnych z PFRON

Dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych z PFRON jest jedną z form wsparcia pracodawców zatrudniających osoby z niepełnosprawnościami, zarówno na chronionym (ZPChr), jak i otwartym rynku pracy (OR). Ustawa o rehabilitacji szczegółowo reguluje przesłanki uzyskania dofinansowania, biorąc także pod uwagę zasady pomocy publicznej wskazane w rozporządzeniu Komisji (UE) nr 651/2014 uznającego niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu.

Zgodnie z art. 26a ustawy o rehabilitacji podmiotem uprawnionym do ubiegania się o dofinansowanie do wynagrodzeń zatrudnionych pracowników niepełnosprawnych może być:

• pracodawca prowadzący zakład pracy chronionej;
• pracodawca zatrudniający co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy i osiągający wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w wysokości co najmniej 6%;
• pracodawca zatrudniający w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy mniej niż 25 pracowników.

Oznacza to, że dofinansowanie przysługuje wyłącznie na pracowników niepełnosprawnych zatrudnionych w ramach stosunku pracy, tj. na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę, z zastrzeżeniem że w wypadku zakładów pracy chronionej za pracowników uważa się również osoby wykonujące pracę nakładczą.

Ubiegając się o dofinansowanie, w zależności od sektora prowadzonej działalności należy złożyć.:

• Wn-D – wniosek o wypłatę miesięcznego dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych;
• INF-D-P – miesięczną informację o wynagrodzeniach, zatrudnieniu, stopniach i rodzaju niepełnosprawności pracowników niepełnosprawnych;
• INF-O-PP – formularz informacji przedstawianych przy ubieganiu się o pomoc inną niż pomoc w rolnictwie lub rybołówstwie, pomoc de minimis lub pomoc de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie, albo
• INF-O-PR – formularz informacji przedstawianych przy ubieganiu się o pomoc w rolnictwie lub rybołówstwie inną niż pomoc de minimis w rolnictwie i rybołówstwie.

Przepisami art. 17 ustawy z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 wprowadzono nowe kwoty dofinansowania do wynagrodzeń. Celem tego rozwiązania było zapewnienie ciągłości zatrudnienia osób niepełnoprawnych dzięki częściowemu łagodzeniu skutków podwyższenia kwoty minimalnego wynagrodzenia w przypadku osób o znacznym i umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, ze szczególnym uwzględnieniem osób o szczególnych schorzeniach.

Zgodnie z przepisami od 1 kwietnia 2020 r. maksymalne kwoty dofinansowań są następujące:

• 1 950 zł – na osoby ze znacznym stopnieniem niepełnosprawności (dotąd 1 800 zł);
• 1 200 zł – na osoby z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności (dotąd 1 125 zł);
• 450 zł – na osoby z lekkim stopniem niepełnosprawności (kwota bez zmian).

Kwoty, o których mowa powyżej, w odniesieniu do osób niepełnosprawnych, wobec których orzeczono chorobę psychiczną, upośledzenie umysłowe, całościowe zaburzenia rozwojowe lub epilepsję oraz niewidomych, zwiększa się o:

• 1 200 zł w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności (dotąd 600 zł);
• 900 zł w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności (dotąd 600 zł);
• 600 zł w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do lekkiego stopnia niepełnosprawności (kwota bez zmian).

Zwiększone kwoty przysługują począwszy od okresu sprawozdawczego kwiecień 2020 r.

Możliwość łączenia pomocy

W aktualnej sytuacji pracodawcy, u których wystąpił spadek obrotów gospodarczych w następstwie wystąpienia COVID-19, mogą zwrócić się z wnioskiem o dofinansowanie do wojewódzkich lub powiatowych urzędów pracy celem uzyskania stosownego dofinansowania na zatrudnianych pracowników. Jednakże dla pracodawców nie jest do końca jasne, w jakim zakresie mogą oni łączyć pomoc z Tarczy Antykryzysowej w ramach dofinansowania ze środków FGŚP z dofinansowaniem do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych z PFRON.

Łączenie instrumentów Tarczy Antykryzysowej stanowiących pomoc publiczną z dofinansowaniem z PFRON

Zgodnie z art. 15 zzb ustawy COVID-19 starosta może na podstawie zawartej umowy przyznać przedsiębiorcy dofinansowanie części kosztów wynagrodzeń pracowników oraz należnych od tych wynagrodzeń składek na ubezpieczenia społeczne w przypadku spadku obrotów gospodarczych w następstwie wystąpienia COVID-19.

Podstawą dla udzielania pomocy jest Komunikat Komisji – Tymczasowe ramy środków pomocy w celu wsparcia gospodarki w kontekście trwającej epidemii COVID-19 (2020/C 91 I/01) (Dz. Urz. UE C 91I z 20.03.2020, str. 1). Określa on dodatkowe tymczasowe środki pomocy publicznej, które mogą zostać zatwierdzone przez Komisję w bardzo krótkim czasie po ich notyfikowaniu przez państwo członkowskie. Tymczasowe ramy prawne pomocy publicznej mają stworzyć państwom członkowskim możliwość zapewnienia działającym w nich przedsiębiorstwom, zwłaszcza MŚP, wystarczającej płynności i dostępu do finansowania, aby mogły one poradzić sobie z obecną sytuacją i utrzymać swoją działalność gospodarczą w trakcie i po zakończeniu epidemii COVID-19.

Ustawą z 14.05.2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 wprowadzono przepis art. 15zze¹ stanowiący uszczegółowienie regulacji antykryzysowych związanych z redukcją skutków wystąpienia COVID-19. Jego celem było potwierdzenie możliwości łączenia dofinansowania do wynagrodzenia pracowników z niepełnosprawnościami z pomocą ze środków starosty.

Zgodnie z nim pracodawca będący m.in. przedsiębiorcą, który korzysta z dofinansowania do wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego na podstawie przepisów ustawy o rehabilitacji, w części niepodlegającej dofinansowaniu na podstawie tej ustawy może otrzymać część kosztów wynagrodzeń pracowników oraz należnych od tych wynagrodzeń składek na ubezpieczenia społeczne. Oznacza to, że dofinansowanie od starosty nie może służyć do pokrycia wynagrodzenia w tożsamych częściach ani skutkować dofinansowaniem w wysokości wyższej niż wynagrodzenie danego pracownika objętego tymi formami wsparcia.

Łączenie instrumentów Tarczy Antykryzysowej niestanowiących pomocy publicznej z dofinansowaniem z PFRON

Trudniejsza sytuacja dotyczy możliwości łączenia dofinansowań z PFRON i FGŚP wypłacanych przez wojewódzkie urzędy pracy, gdyż w tym zakresie ustawodawca nie wprowadził odrębnego przepisu, który wskazywałby na możliwość łączenia ww. form pomocy. Co ważne, wypłacane przez wojewódzkie urzędy pracy wsparcie oferowanego w ramach Tarcz Antykryzysowych nie jest kwalifikowane jako pomoc publiczna, w związku z czym nie podlega ono odrębnym limitom wsparcia w wysokości 100 tys. EUR, 200 tys. EUR lub 800 tys. EUR.

Do instrumentów wsparcia, które nie mają charakteru pomocy publicznej zaliczamy m.in.:

• dofinansowanie wynagrodzeń oraz składek ZUS pracowników objętych przestojem ekonomicznym (art. 15g Tarczy Antykryzysowej);
• dofinansowanie wynagrodzeń oraz składek ZUS pracowników, którym obniżono wymiar czasu pracy (art. 15g Tarczy Antykryzysowej);
• dofinansowanie wynagrodzeń oraz składek ZUS pracowników nieobjętych przestojem,  przestojem ekonomicznym lub obniżonym wymiarem czasu pracy (art. 15gg Tarczy Antykryzysowej).

W początkowych wyjaśnieniach Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej wskazywało, że łączenie np. dofinansowania na pracowników objętych przestojem ekonomicznym oraz dofinansowania do wynagrodzeń z PFRON jest dopuszczalne. Jednakże po szczegółowej analizie przepisów ustawy o rehabilitacji oraz w związku z tym, że pomoc z FGŚP nie ma charakteru pomocy publicznej, pojawiły się kolejne interpretacje, które mocno skomplikowały możliwość łączenia obu dofinansowań. Na stronie internetowej PFRON opublikowano informację stanowiącą aktualne podsumowanie możliwości łączenia dofinansowań z FGŚP i z PFRON.

W zakresie PFRON istotne jest, że miesięczne dofinansowanie do wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego nie przysługuje do tej części wynagrodzenia pracownika, która jest finansowana ze środków publicznych (art. 26b ust. 7 ustawy o rehabilitacji). Przepisu powyższego nie stosuje się w przypadku, gdy pracodawca sfinansował wynagrodzenie pracownika:

• ze środków publicznych z prowadzonej działalności, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 5;
• z dochodów publicznych (wpływów ze sprzedaży wyrobów i usług świadczonych przez jednostki sektora finansów publicznych), o których mowa w art. 5 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych.

Dlatego też, z jednej strony świadczenia pozyskane przez pracodawcę do kosztów płacy pracowników niepełnosprawnych z FGŚP nie wykluczają możliwości otrzymania dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych z PFRON. Jednakże z drugiej strony dofinansowanie z PFRON nie przysługuje do wynagrodzenia pracownika w części finansowanej ze środków publicznych. A do tych ostatnich zaliczamy m.in. środki z FGŚP. Są to więc środki publiczne, mimo że nie stanowią one pomocy publicznej ani też pomocy de minimis.

Jednocześnie, analizując przepisy dotyczące dofinansowania do wynagrodzeń z PFRON, należy stwierdzić, że nie są to też środki publiczne mieszczące się w katalogu dozwolonych przepisem art. 26b ust. 8 ustawy o rehabilitacji (czyli takich, które dopuszczają dofinansowanie do wynagrodzeń z PFRON do tej części kosztów płacy, które zostały poniesione z tych środków publicznych).

Dlatego też pracodawca, który otrzymał lub otrzyma dofinansowanie z FGŚP do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych objętych przestojem ekonomicznym lub obniżonym wymiarem czasu pracy oraz dofinansowanie z FGŚP do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych nieobjętych przestojem, przestojem ekonomicznym lub obniżonym wymiarem czasu pracy w następstwie COVID-19 musi – w celu otrzymania dofinasowania do wynagrodzeń z PFRON:

• wypłacić koszty płacy pracownika niepełnosprawnego zgodnie z wymogami art. 26a ust. 1a¹ pkt 1a, 2, 3 i ust. 1a² ustawy o rehabilitacji, tj. we właściwej formie, we właściwych terminach oraz w przypadku wynagrodzenia netto – przed złożeniem wniosku o dofinansowanie do PFRON (tak aby pracownik mógł dysponować pensją przed złożeniem wniosku przez pracodawcę);
• wykazać kwotę wsparcia pozyskaną do wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego z FGŚP (lub ze środków organizatora samorządowej instytucji kultury) – w pozycji 53 załącznika INF-D-P, gdyż są to środki publiczne.

W przypadku gdy pracodawca nie wpisał w pozycji 53 załącznika INF-D-P kwoty pozyskanej dla danej osoby z FGŚP, powinien złożyć korektę wniosku (oraz załączników), w której wykaże tę informację. Korekta ta może spowodować obowiązek zwrotu do PFRON kwoty zawyżonego dofinansowania. Wartość dofinansowania do wynagrodzeń pracownika niepełnosprawnego z PFRON wyliczana jest bowiem zgodnie z objaśnieniem nr 17 do druku INF-D-P. Wg tego objaśnienia kwotę do wypłaty wykazywaną w poz. 55 załącznika INF-D-P ustala się, wybierając najniższe kwoty spośród:

• kwoty ustalonej na podstawie art. 26a ust. 1 i 1b ustawy o rehabilitacji (poz. 51 formularza INF-D-P);
• kwoty kosztów płacy pomniejszonej o ewentualnie już otrzymaną pomoc na te same koszty (poz. 52-53 formularza INF-D-P);
• limitu kosztów płacy pracownika niepełnosprawnego (poz. 54 formularza INF-D-P).

Podsumowując, świadczenia pozyskane przez pracodawcę do kosztów płacy pracowników niepełnosprawnych z FGŚP nie wykluczają możliwości otrzymania dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych z PFRON. Niemniej pracodawca, zamierzający skorzystać ze wsparcia z FGŚP, o którym mowa – powinien wcześniej zweryfikować ew. przeszkody w łączeniu obu rodzajów dofinansowań, aby uniknąć zarzutu łączenie ww. form wsparcia w zakresie tych samych kosztów płacy zatrudnianych pracowników.

Mateusz Brząkowski