Dla uznania zdarzenia za wypadek przy pracy konieczne jest stwierdzenie jego związku z pracą. W tym zakresie poważnych wątpliwości nie budzi wypadek, którego pracownik doznał przy wykonywaniu obowiązków pracowniczych. Niekiedy jednak zgłoszenie dotyczy wypadku, który wystąpił w okolicznościach bezpośrednio niezwiązanych z wykonywaniem przez pracownika pracy, na przykład podczas imprezy pracowniczej. Aby prawidłowo zakwalifikować taki wypadek niezbędne jest ustalenie, czy dane zdarzenie pozostawało w związku z pracą.

Wypadek w czasie wykonywania pracy

Wypadek, którego pracownik doznał w czasie i w miejscu wykonywania pracy powinien być zakwalifikowany jako wypadek pozostający w związku z pracą. Jest to zasada, od której istnieją wyjątki. Dotyczy to zdarzeń wypadkowych, które nastąpiły w okolicznościach uzasadniających przyjęcie, że doszło do zerwania więzi z pracą. Związane jest to z podejmowaniem przez pracownika takich czynności, które są sprzeczne z celem zatrudnienia. Na przykład może mieć to w miejsce w sytuacji zajmowania się sprawami prywatnymi w czasie pracy czy samowolnego opuszczenia przez pracownika miejsca pracy. W orzecznictwie za zerwanie więzi z pracą uznano pobicie pracownika spowodowane wyłącznie jego niewłaściwym zachowaniem i związane z konfliktem prywatnym.

Problematyczna jest kwalifikacja zdarzeń, do których dochodzi w czasie, gdy pracownik wykonywał pracę pod wpływem alkoholu lub środków odurzających. Choć takie zachowanie pracownika jest oczywiście naganne i sprzeczne z jego obowiązkami, to jednak nie można tylko na tej podstawie uznać, że nie był to wypadek przy pracy. Do zerwania związku z pracą dojdzie wówczas, gdy pracownik zamiast wykonywania pracy spożywa alkohol. Dopóki zatem pracownik wykonuje pracę, to nie dochodzi do zerwania związku z pracą. Wyjątek dotyczy sytuacji, gdy pracownik zostanie odsunięty od pracy z powodu stanu nietrzeźwości, a mimo to samowolnie podejmuje się pracy. Należy jednak zaznaczyć, że pracownikowi, który pod wpływem alkoholu lub środków odurzających w znaczącym stopniu przyczynił się do spowodowania wypadku, nie będzie przysługiwać jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy.

Wątpliwości dotyczą także wypadków, do których doszło w czasie przerwy w świadczeniu pracy. W tym zakresie kluczowe znaczenie ma cel takiej przerwy. Jeśli jest to krótkotrwała przerwa pozostająca w związku z wykonywaniem pracy (na przykład: w celu zjedzenia posiłku), to wówczas nie dochodzi do zerwania związku z pracą. Natomiast wypadek, który się zdarzył podczas dłuższej przerwy przeznaczonej na załatwianie spraw prywatnych (na przykład: na stawiennictwo w sądzie w sprawie niezwiązanej z zakładem pracy), nie będzie pozostawać w związku z pracą.

Wypadek poza godzinami pracy

Za wypadek przy pracy może zostać uznane także zdarzenie, do którego doszło poza czasem i miejscem pracy. Dotyczy to zdarzeń, które nastąpiły w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy. Za wypadek przy pracy może być bowiem uznane zdarzenie, do którego doszło podczas szkolenia, na które pracownik został skierowany przez pracodawcę. Związku wypadku z pracą nie przekreśla fakt, że pracownik wykonywał czynności bez polecenia, czy nawet wiedzy pracodawcy, jeśli były one podjęte w interesie pracodawcy. Może mieć to miejsce, gdy pracownik podejmie się gaszenia przypadkowo zauważonego pożaru na terenie zakładu pracy. Przeciwieństwem czynności podejmowanych na rzecz pracodawcy są prace wykonywane w interesie wyłącznie pracownika lub osób trzecich.

Co w sytuacji, gdy do wypadku dojdzie w czasie imprezy pracowniczej? Na takie pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi. W praktyce zależy to od ustalenia, czy udział pracownika w takiej imprezie był obowiązkowy (przykładowo: wynikał z wizytacji przedstawicieli centrali firmy), czy też był on całkowicie dobrowolny. Wypadek podczas spotkania, w którym pracownik brał udział na polecenie pracodawcy, może być uznany za wypadek przy pracy. Natomiast jeśli udział w imprezie zależał wyłącznie od uznania pracownika, to wówczas brak podstaw do uznania wypadku w czasie imprezy za wypadek przy pracy, nawet jeśli impreza została zorganizowana przez pracodawcę. Takie zdarzenie może być uznane jedynie za nieszczęśliwy wypadek.

Anna Kluj, radca prawny