Elektronizacja procedur

Pełna elektronizacja procedur związanych z uzyskiwaniem dokumentów legalizujących pracę cudzoziemców w Polsce przewidziana w projekcie ma objąć zarówno składanie wniosków o zezwolenie na pracę, jak i rejestrację oświadczeń o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi (określonych na gruncie projektu oświadczeniami o zatrudnieniu cudzoziemca). Będzie temu służył portal praca.gov.pl. Zmianę tę należy zasadniczo postrzegać jako usankcjonowanie funkcjonującej już na dość szeroką skalę praktyki.

Wspomniany portal praca.gov.pl i forma elektroniczna mają się stać również właściwe w przypadkach:

• wniesienia środka zaskarżenia w sprawie o zezwolenie na pracę; jak również
• dopełniania przez pracodawców obowiązków notyfikacyjnych związanych z zatrudnianiem cudzoziemców (dotyczących m.in. niepodjęcia przez cudzoziemca pracy we wskazanym terminie).

Powyższe były jak dotąd, co do zasady, załatwiane drogą tradycyjną.

Digitalizacja obejmie także działania samych organów, w tym przepływ informacji pomiędzy organami (m.in. Strażą Graniczną czy Zakładem Ubezpieczeń Społecznych). Funkcjonalność systemu teleinformatycznego stanowiącego płaszczyznę dla tego przepływu ma zapewnić organom szybki dostęp do potrzebnych informacji.

Rezygnacja z wymogu uzyskiwania informacji starosty

Projekt ustawy zakłada także rezygnację z konieczności uzyskiwania przez pracodawcę chcącego zatrudnić cudzoziemca informacji starosty o braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych, co jest równoznaczne z likwidacją instytucji testu rynku pracy.

Obecnie uzyskanie wspomnianej informacji jest (z pewnymi wyjątkami) niezbędne w przypadku ubiegania się o zezwolenia na pracę typu A i S, jak również zezwolenia na pobyt czasowy i pracę (zezwolenia jednolitego) oraz zezwoleń na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji. Informacja ta wydawana jest przez starostę (właściwy miejscowo powiatowy urząd pracy) po złożeniu przez pracodawcę oferty pracy na stanowisko, które pracodawca zamierza powierzyć cudzoziemcowi. Starosta wydaje informację w terminie nie dłuższym niż 14 dni od daty prawidłowego zgłoszenia oferty pracy bez prowadzenia rekrutacji lub nie dłuższym niż 21 dni w przypadku organizowania rekrutacji na zgłoszone stanowisko pracy.

Rezygnacja z wymogu przedkładania przez pracodawców informacji starosty oznacza rezygnację z jednego etapu procedury i powinna skutkować przyspieszeniem postępowań o wydanie wymienionych zezwoleń o ok. 2-3 tygodnie, co należy oceniać pozytywnie. Co więcej, wyeliminuje ona konieczność wykazywania, że cudzoziemiec spełnia wymagania podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi określone w informacji starosty (dotyczące kwalifikacji, wykształcenia i doświadczenia zawodowego), istotnie ograniczając zakres i liczbę dokumentów przedkładanych w toku procedury zezwoleniowej.

Rezygnacja z procedury przedłużenia zezwolenia na pracę

Wyrazem dążenia do uproszczenia, jak również ograniczenia liczby funkcjonujących równolegle procedur, jest rezygnacja z odrębnej procedury przedłużania zezwoleń na pracę (za wyjątkiem zezwolenia na pracę sezonową – typu S). Wiąże się to z omówionym powyżej generalnym odstąpieniem od konieczności przeprowadzania testu rynku pracy i uzyskiwania informacji starosty (który to wymóg był jednym z odróżniających procedurę uzyskiwania nowych zezwoleń od procedury przedłużania już uzyskanych).

Aktualnie wydane zezwolenie na pracę może być przedłużane na wniosek złożony nie wcześniej niż 90 dni i nie później niż 30 dni przed upływem okresu ważności zezwolenia. Zatem, jeżeli termin na złożenie wniosku o wydanie przedłużenia zezwolenia na pracę u tego samego pracodawcy i na tym samym stanowisku został zachowany i wniosek nie zawiera braków formalnych lub zostały one uzupełnione w terminie, pracę cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się za legalną od dnia złożenia wniosku do dnia, w którym decyzja w sprawie przedłużenia zezwolenia na pracę stanie się ostateczna. W ramach procedury przedłużeniowej, pracodawca nie jest zobligowany dołączać do wniosku informacji starosty (pod warunkiem, że nie zmienia stanowiska pracownika). Jednocześnie jednak w ramach procedury przedłużeniowej, w zależności od rodzaju zezwolenia, pracodawca ma obowiązek złożyć dokumenty potwierdzające opłacanie za pracownika składek na ubezpieczenia społeczne oraz zawartą z cudzoziemcem umowę. Dokumentów tych, o ile nie zostanie do tego wprost wezwany przez organ, nie musi składać, wnioskując o wydanie nowego zezwolenia.

Zgodnie z projektowanymi zmianami pracodawca, chcąc w dalszym ciągu zatrudniać tego samego cudzoziemca na tym samym stanowisku albo przy zachowaniu tego samego rodzaju pracy, będzie musiał złożyć wniosek o kolejne zezwolenie na pracę. Jakkolwiek nie trzeba będzie uzyskiwać informacji starosty i załączać jej do kolejnego wniosku, to – w związku ze wspomnianym we wstępie nadaniem obligatoryjnego charakteru przesłance odmowy wydania zezwolenia, gdy pracodawca zalega ze składkami na ubezpieczenia społeczne lub podatkami – pracodawca będzie musiał załączyć do wniosku stosowne zaświadczenia z ZUS i US.

Zachowane zostanie przy tym powyższe domniemanie legalności pracy cudzoziemca w okresie od dnia, w którym upłynął okres ważności udzielonego zezwolenia do dnia, w którym decyzja w sprawie udzielenia kolejnego zezwolenia na pracę stała się ostateczna. Warunkiem ma być złożenie przez pracodawcę wniosku w okresie ważności dotychczasowego zezwolenia na pracę. Domniemanie legalności pracy dotyczyć ma – tak jak w obecnym stanie prawnym – także wniosków pobytowych cudzoziemca, złożonych w celu kontynuowania pracy wykonywanej zgodnie z posiadanym przez siebie zezwoleniem na pracę lub zezwoleniem na pobyt czasowy, tj. wniosków o zezwolenie na pobyt:

• czasowy i pracę (w tym w przypadku pełnienia funkcji w zarządzie osoby prawnej);
• czasowy w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji;
• czasowy w celu prowadzenia działalności gospodarczej, gdy celem pobytu jest wykonywanie pracy poprzez pełnienie funkcji w zarządzie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółki akcyjnej, którą cudzoziemiec utworzył lub której udziały, lub akcje objął lub nabył, lub prowadzenie spraw spółki komandytowej lub komandytowo-akcyjnej przez komplementariusza, lub działanie w charakterze prokurenta; oraz
• rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej.

Co istotne, projekt zakłada, że wnioski złożone w związku z wykonywaniem pracy przez cudzoziemca na rzecz tego samego podmiotu zatrudniającego w nie niższym wymiarze czasu pracy i za wynagrodzeniem nie niższym niż określone w uprzednio wydanym zezwoleniu, ważnym w dniu złożenia kolejnego wniosku o wydanie zezwolenia na pracę, będą rozpatrywane z uwzględnieniem ich pierwszeństwa, a zatem priorytetowo.

***

Projekt jest obecnie na etapie uzgodnień. Większość przepisów ustawy wejdzie w życie po upływie 7 dni od dnia jej ogłoszenia.

Aleksandra Wójcik