W polskim systemie prawnym powierzenie pracy cudzoziemcowi, który nie jest uprawniony do jej wykonywania, wiąże się z odpowiedzialnością dla pracodawcy. Obecnie art. 120 ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy przewiduje karę grzywny za powierzenie cudzoziemcowi nielegalnego wykonywania pracy. Kary grzywny mogą wynosić od 1000 zł do 30 000 zł.

Obecnie planowane są zmiany, które mają ograniczyć zakres odpowiedzialności pracodawców poprzez zmianę warunków, które determinują odpowiedzialność za to wykroczenie. Proponowane zmiany zostały przyjęte przez Radę Ministrów i są obecnie na etapie konsultacji.

Problemy pracodawców

Środowiska pracodawców wskazują na liczne trudności w praktycznym stosowaniu przepisów związanych z zatrudnianiem cudzoziemców. Pracodawcy często nie dysponują kompetencjami, narzędziami ani zasobami, by prawidłowo ocenić sytuację prawną cudzoziemców. Konieczność dopełnienia szeregu obowiązków w zakresie weryfikacji legalności pobytu oraz możliwości legalnego podjęcia pracy przez cudzoziemców w Polsce stanowi więc dla nich nadmierne obciążenie administracyjne.

Dodatkowo, z uwagi na znaczną ilość i rozproszenie przepisów dotyczących zatrudniania cudzoziemców w różnych aktach prawnych, pracodawcy niekiedy obawiają się, że nawet drobne uchybienie podczas kontroli legalności zatrudnienia może zostać uznane za nielegalne powierzenie pracy.

Zakres zmian

Proponowana nowelizacja ustawy o promocji zatrudnienia przewiduje, że odpowiedzialność za wykroczenie związane z powierzeniem cudzoziemcowi nielegalnego wykonywania pracy będzie dotyczyć wyłącznie sytuacji, gdy pracodawca działa umyślnie. Dotychczasowy zakres odpowiedzialności wskazany w przepisach ustawy obejmował zarówno przypadki umyślnego, jak i nieumyślnego powierzenia pracy cudzoziemcowi, co prowadziło do wątpliwości interpretacyjnych wśród pracodawców.

Proponowana zmiana jako odpowiedź na problemy pracodawców?

Zmiana art. 120 ust. 1  ustawy o promocji zatrudnienia jest odpowiedzią na sygnały płynące od środowisk pracodawców wskazujące na skomplikowanie procesu zatrudniania cudzoziemców. Ma na celu częściowe ograniczenie odpowiedzialności pracodawców do przypadków umyślnego działania.

Wprowadzenie wymogu umyślności jako warunku odpowiedzialności za powierzenie cudzoziemcowi nielegalnego wykonywania pracy jest krokiem w kierunku liberalizacji przepisów i zmitygowania znacznych obciążeń dla pracodawców. Dzięki temu proces zatrudniania cudzoziemców może stać się bardziej przystępny, a odpowiedzialność pracodawców zostanie ograniczona do przypadków, w których podmioty powierzające działają z pełną świadomością nielegalności swojego postępowania.

Ocena proponowanych zmian

Propozycja ograniczenia odpowiedzialności za powierzenie cudzoziemcowi nielegalnego wykonywania pracy jest krokiem w dobrym kierunku. Przynosi korzyści dla pracodawców i ogólnego funkcjonowania rynku pracy. Nowelizacja nie powoduje zmian w kwestii legalności wjazdu cudzoziemców do Polski, ich pobytu czy uprawnienia do podjęcia pracy w ogóle. Wprowadzenie wymogu umyślności jako warunku odpowiedzialności zmniejsza za to ryzyko niesprawiedliwego karania pracodawców za błędy, które mogły wyniknąć z nieumyślnego działania lub ze skomplikowanych przepisów.

Katarzyna Sawicka

Wojciech Górski