1 lipca 2024 r. zacznie obowiązywać kolejna już nowelizacja ustawy z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa. Wprowadza ona wiele ważnych zmian dotyczących legalności pobytu oraz zatrudnienia obywateli Ukrainy w Polsce.

Zmiany w zakresie pobytu

Najważniejszą zmianą nowelizacji jest wydłużenie do 30 września 2025 r.:

• okresu legalnego pobytu w Polsce obywateli Ukrainy objętych ochroną czasową (przybyłych legalnie do Polski począwszy od 24 lutego 2022 r. i deklarujących zamiar pozostania w Polsce),
• okresu pobytu obywateli Ukrainy, którzy w dniu 24 lutego 2022 r. przebywali w Polsce na podstawie:
  • ruchu bezwizowego,
  • wizy Schengen (C),
  • wizy krajowej (D),
  • dokumentów pobytowych wydanych przez inne państwo Schengen,
  • zezwoleń na pobyt czasowy (karty pobytu) w Polsce,
• możliwości uzyskiwania zezwoleń na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy, w tym w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji oraz w celu prowadzenia działalności gospodarczej – w trybie uproszczonym (bez konieczności osobistego stawiennictwa w urzędzie, jeśli przy uzyskiwaniu numeru PESEL UKR pobrano odciski palców).

Nowelizacja wprowadza dodatkowo nowe rozwiązania w zakresie legalizacji pobytu obywateli Ukrainy w Polsce. Umożliwia m.in.:

• Przekształcenie ochrony czasowej (statusu UKR) w kartę pobytu – przez obywateli Ukrainy posiadających status UKR w dniu 4 marca 2024 r., w dniu złożenia wniosku o wydanie karty oraz nieprzerwanie przez 365 dni przed złożeniem wniosku. Należy w tym celu złożyć wniosek o kartę pobytu, która z chwilą jej wydania będzie oznaczała udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy (wynoszący maksymalnie 3 lata).

Z możliwości tej będą mogły skorzystać również małoletnie dzieci urodzone w Polsce, jeśli w dniu złożenia wniosku o uzyskanie karty pobytu posiadają status UKR oraz karty w tej procedurze zostały już wydane na rzecz ich matek.

Uzyskanie pobytu czasowego w tym trybie będzie wiązać się z możliwością swobodnego podejmowania pracy (bez konieczności składania dalszych powiadomień przez pracodawcę) i prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce.  

Ustawa nie określa szczegółowej procedury w tym zakresie. Ma ona zostać określona w przepisach wykonawczych do ustawy.

• Uzyskanie zezwolenia na pobyt czasowy w celu połączenia z rodziną – przez obywateli Ukrainy posiadających status UKR i będących członkami rodzin obywateli Ukrainy pracujących czy prowadzących działalność gospodarczą w Polsce i posiadających zezwolenia na pobyt czasowy.
• Uzyskanie zezwolenia na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy sezonowej – przez obywateli Ukrainy na okres 6 miesięcy, licząc od dnia wydania decyzji na pobyt czasowy.

Nowelizacja wprowadza również nowe obowiązki, takie jak:

• złożenie wniosku o nadanie numeru PESEL (potwierdzającego szczególny status obywateli Ukrainy w Polsce – PESEL UKR) niezwłocznie po przybyciu do Polski,
• obowiązek potwierdzenia tożsamości w dowolnym organie gminy na podstawie ważnego dokumentu podróży w terminie 60 dni od daty wydania tego dokumentu podróży, jeśli numer PESEL został nadany bez weryfikacji paszportu.    

Zmiany w zakresie zatrudnienia

Na szczególne uwzględnienie zasługują również zmiany w zakresie powiadomień o powierzeniu wykonywania pracy obywatelom Ukrainy, z uwagi na: 

• skrócenie z 14 do 7 dni terminu na przesłanie powiadomienia przez pracodawcę zatrudniającego obywatela Ukrainy,
• obowiązek wskazania w powiadomieniu co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę lub minimalnej stawki godzinowej – od lipca 2024 roku będą to odpowiednio kwoty: 4300 złotych brutto miesięcznie za pracę w pełnym wymiarze lub 28,10 złotych brutto za godzinę,
• wprowadzenie obowiązku złożenia przez pracodawcę ponownego powiadomienia w terminie 7 dni od:
  • zmiany rodzaju umowy,
  • zmiany stanowiska lub rodzaju wykonywanej pracy,
  • zmniejszenia wymiaru czasu pracy lub liczby godzin pracy w tygodniu lub miesiącu,
  • obniżenia miesięcznej lub godzinowej stawki wynagrodzenia.

Dodatkowo obywatele Ukrainy będą musieli poinformować pracodawcę, który powierza im wykonywanie pracy, że uzyskali decyzję o udzieleniu zezwolenia na pobyt czasowy. Mają na to 7 dni od doręczenia im takiej decyzji. Pracodawca z kolei ma obowiązek złożyć ponowne powiadomienie o powierzeniu pracy obywatelowi Ukrainy w terminie 7 dni od chwili uzyskania informacji o tym zezwoleniu od obywatela Ukrainy. Dzięki nałożeniu obowiązku informacyjnego na obywateli Ukrainy pracodawcy będą mogli wywiązać się ze swojego obowiązku i przesłać nowe powiadomienie do powiatowego urzędu pracy.

Biorąc pod uwagę, że nowelizacja ustawy wiąże się z przedłużeniem dotychczasowych uprawnień, jak również kształtuje nowe prawa i obowiązki obywateli Ukrainy oraz podmiotów powierzających im pracę w Polsce, należy mieć nadzieję, że wszelkie przepisy wykonawcze zostaną uchwalone niedługo po wejściu w życie samej nowelizacji (tj. po 1 lipca 2024 r.).

Zapraszamy również do śledzenia naszego bloga, na którym niedługo pojawi się praktyczny przewodnik po zmianach w przepisach dotyczących legalizacji pracy i pobytu cudzoziemców w Polsce.

Katarzyna Sawicka

Wojciech Górski