Zgodnie z przepisami bieg terminu w prowadzonych przez wojewodów sprawach o:

• udzielenie oraz cofnięcie zezwolenia na pobyt czasowy,
• zmianę zezwolenia na pobyt czasowy i pracę oraz zezwolenia na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji,
• udzielenie oraz cofnięcie zezwolenia na pobyt stały,
• udzielenie oraz cofnięcie zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej

nie rozpoczyna się, a już rozpoczęty ulega zawieszeniu. Zgodnie z aktualnym brzmieniem przepisów zawieszenie terminów obowiązuje od 15 kwietnia 2022 r. do 24 sierpnia 2023 r. Niewykluczone, że okres ten będzie dalej wydłużany.

Dotychczas zarówno urzędy wojewódzkie, jak i Urząd do Spraw Cudzoziemców stały na stanowisku, że zawieszenie terminów odnosi się do wszystkich cudzoziemców, którzy ubiegają się o jedno z ww. zezwoleń. Jednakże w ostatnim czasie wojewódzkie sądy administracyjne w swoich wyrokach reprezentują pogląd, zgodnie z którym przepisy zawieszające terminy odnoszą się wyłącznie do obywateli Ukrainy, zgodnie z definicją określoną w ustawie o pomocy obywatelom Ukrainy.

Aktualne stanowisko urzędów wojewódzkich

Zgodnie z informacjami zamieszczonymi na stronach internetowych urzędów wojewódzkich i Urzędu do Spraw Cudzoziemców zawieszenie terminów ma charakter ogólny i odnosi się do postępowań prowadzonych względem wszystkich cudzoziemców, niezależnie od obywatelstwa. Na mocy przepisów wojewodowie nie są również zobowiązani do informowania strony postępowania o niezałatwieniu sprawy w terminie. Strona nie może także wywodzić skutków prawnych w związku z bezczynnością lub przewlekłością postępowania prowadzonego przez wojewodę. W praktyce postępowania administracyjne związane z legalizacją pobytu są nadal prowadzone przez wojewodów w całym kraju, jednakże cudzoziemcy nie mogą skutecznie złożyć ponaglenia w związku z niezałatwieniem sprawy w terminie ani skargi na przewlekłość prowadzonego postępowania administracyjnego.

Interpretacja wojewódzkich sądów administracyjnych

W niedawno wydanych wyrokach wojewódzkie sądy administracyjne stanęły na stanowisku, że przepisy odnoszące się do zawieszenia postępowania mają zastosowanie tylko do obywateli Ukrainy, którzy przybyli do Polski w związku z działaniami wojennymi w tym kraju, oraz małżonków tych obywateli nieposiadających obywatelstwa ukraińskiego, tj. zgodnie z zakresem podmiotowym ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy. Sądy nie zgodziły się ze stanowiskiem wojewodów, jakoby w sprawach o legalizację pobytu cudzoziemców nastąpiło zawieszenie terminów, i uznały, że wojewodów obowiązują terminy postępowań przewidziane w ustawie o cudzoziemcach. W uzasadnieniu wyroku z 14 grudnia 2022 r. (II SAB/Po 179/22) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu powołał się na wyjątkowość regulacji ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy, w związku z czym przepisy tej regulacji należy odczytywać ściśle, tak jak zostały skonstruowane przez ustawodawcę. Ustawa ta w żadnym miejscu nie odsyła do ogólnej definicji cudzoziemca zawartej w ustawie o cudzoziemcach, w związku z czym, zdaniem sądu, stosowanie jej przepisów do wszystkich cudzoziemców stanowiłoby wykładnię rozszerzającą i znacząco naruszałoby konstytucyjne prawo strony do sądu.

Możliwe konsekwencje

W konsekwencji zapadłych wyroków wojewódzkich sądów administracyjnych skarżący cudzoziemcy mogą skutecznie podnieść zarzut bezczynności lub przewlekłości prowadzenia postępowań przez wojewodów. Wojewodowie zostali zobowiązani przez sąd do wszczęcia postępowań administracyjnych w zakresie legalizacji pobytu na podstawie zasad ogólnych zawartych w ustawie o cudzoziemcach.

Tomasz Rdzanek