HRlaw.pl - Blog prawa pracy

25 kwietnia 2024 r., wskutek skargi złożonej przez Komisję Europejską, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej orzekł, że Polska nie wypełniła zobowiązania dotyczącego wdrożenia unijnej dyrektywy o ochronie sygnalistów.

Państwa członkowskie Unii Europejskiej miały przyjąć niezbędne regulacje krajowe do 17 grudnia 2021 r. Zdaniem TSUE „przedłużających się prac legislacyjnych nie usprawiedliwia szeroki zakres regulacji wspomnianej dyrektywy”. Trybunał nie uwzględnił również podnoszonych przez Polskę trudności związanych z pandemią COVID-19 oraz przyjęciem uchodźców wojennych z Ukrainy.

Od 23 kwietnia br. wstrzymano przyjmowanie nowych wniosków o świadczenie usług konsularnych dla obywateli Ukrainy, a konkretnie mężczyzn w wieku poborowym (18-60 lat), którzy przebywają czasowo za granicą – informuje w komunikacie Ministerstwo Spraw Zagranicznych Ukrainy.

Zmiana motywowana jest koniecznością dostosowania procedur do nowych przepisów wynikających z ukraińskiej ustawy o mobilizacji, które mają wejść w życie 18 maja br. Nowe regulacje mają na celu ograniczenie uchylania się od obowiązku służby wojskowej. Ograniczają m.in. wydawanie zagranicznych paszportów bez aktualizacji wojskowych dokumentów rejestracyjnych.

Z wiosną odświeżyliśmy nieco wygląd i zawartość naszego bloga. Bardziej uwypukliliśmy aktualności, czyli flesze. Dodaliśmy oś czasu pokazującą najważniejsze etapy wdrożenia dyrektywy 2023/970 o jawności wynagrodzeń.

Zapraszamy do buszowania po blogu i do zapisywania się na nasze newslettery (ogólny – HR update – i poświęcony tematyce jawności wynagrodzeń).

W wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów opublikowano założenia do projektu ustawy o układach zbiorowych pracy i porozumieniach zbiorowych.

Nowe przepisy mają kompleksowo uregulować zasady zawierania i ewidencjonowania układów zbiorowych pracy oraz porozumień zbiorowych. Najważniejsze, z perspektywy pracodawców, założenia to:

• Określony czas obowiązywania układu. Wprowadzono dwa okresy obowiązywania układów – 5 lat dla układu zakładowego oraz 10 lat dla układu ponadzakładowego. Strony będą mogły przedłużyć obowiązywanie układu o kolejny okres.
   
• Otwarty katalog spraw. Zakres spraw, które obejmie układ, będzie ustalany przez strony. Stanowi to znaczne rozszerzenie dotychczasowego katalogu.

Wciąż trwają prace nad nowelizacją ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa. 17 kwietnia pojawił się nowy projekt, który zakłada następujące zmiany względem poprzedniego:

• zmiana statusu z UKR na CUKR (gdy osoba mająca status UKR uzyska kartę pobytu czasowego) będzie następować z dniem odebrania karty, a nie z dniem uzyskania zezwolenia na pobyt czasowy,
   
• wymóg minimalnego okresu przebywania na terytorium Polski oraz minimalnej liczby zezwoleń zostanie zniesiony w przypadku ubiegania się o kartę pobytu w celu połączenia się z rodziną,

17 kwietnia 2024 r. do Sejmu wpłynął projekt ustawy o ochronie sygnalistów, który ma na celu implementację dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z 23 października 2019 r.

O najważniejszych dla pracodawców zmianach względem poprzedniego projektu pisaliśmy tu, natomiast z tekstem projektu można zapoznać się tutaj.

Ustawa zasadniczo ma wejść w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia.

W piątek (12.04.2024 r.) zaczął funkcjonować internetowy formularz zapisów na wizytę w Mazowieckim Urzędzie Wojewódzkim w celu złożenia wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy. Znamy już zasady funkcjonowania systemu, wśród nich m.in.:

Europejski Trybunał Praw Człowieka w wyroku z 20 lutego 2024 r. (48340/20 Dede) stwierdził, że zwolnienie z pracy w trybie dyscyplinarnym za przekazanie krytycznej informacji o działaniach przełożonego jest sprzeczne z art. 10 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, który dotyczy wolności wyrażania opinii.

Spór powstał po tym, jak turecki pracownik wysłał do grupy pracowników z działu HR e-mail, w którym skrytykował metody zarządzania w zakładzie pracy. Zarzucił m.in. dystansowanie się przełożonego, stosowanie nieobiektywnych kryteriów w procesie rekrutacyjnym, faworyzowanie niektórych pracowników i brak działań w celu poprawy ogólnej sytuacji. Pracodawca zwolnił pracownika dyscyplinarnie, gdyż uznał tę wiadomość za naruszenie dóbr osobistych przełożonego oraz za naruszenie porządku pracy.

31 marca 2024 r. Bułgaria i Rumunia zostały „częściowo” przyjęte do strefy Schengen.

Obecnie zniesiono kontrole osób na wewnętrznych granicach powietrznych i morskich obu tych państw. Jednakże kontrole nadal obowiązują na granicach lądowych między Bułgaria, Rumunią a pozostałymi krajami Schengen.

Następnym krokiem integracji ma być podjęcie decyzji w sprawie docelowego zniesienia kontroli również na granicach lądowych do końca 2024 roku.

Na stronie KPRM pojawił się komunikat o trwających pracach nad nowelizacją ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa. Zapoznaliśmy się z głównymi założeniami przedstawionego projektu i poniżej przedstawiamy wybrane, najbardziej znaczące spośród planowanych rozwiązań:

28 marca 2024 r. na stronie Rządowego Centrum Legislacji opublikowany został kolejny (datowany na 27 marca 2024 r.) projekt ustawy, której celem jest implementacja dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii. 2 kwietnia 2024 r. projekt został przyjęty przez Radę Ministrów, dlatego należy spodziewać się, że wkrótce trafi pod obrady Sejmu.

Najważniejsze dla pracodawców zmiany względem poprzedniego projektu:

• Przedmiot naruszeń. Z katalogu obszarów, których naruszenia będą mogły być przedmiotem zgłoszeń sygnalistów, wykreślono handel ludźmi. Doprecyzowano również, że dopuszczalne będą zgłoszenia jedynie konstytucyjnych naruszeń wolności i praw człowieka i obywatela występujących w stosunkach jednostki z organami władzy publicznej.

Na stronie Rządowego Centrum Legislacji pojawiły się informacje o złożonych w marcu stanowiskach m.in. wojewodów oraz Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczących prac nad nowelizacją ustawy o cudzoziemcach. W poszczególnych opiniach, już na tym etapie prac nad ustawą, pojawiają się rozbieżne stanowiska dotyczące m.in. elektronizacji procesu legalizacji (o czym pisaliśmy w ubiegłym tygodniu) czy usunięcia z decyzji o udzieleniu tzw. Niebieskiej Karty UE informacji o warunkach wykonywania pracy czy podmiocie zatrudniającym.

Przedstawiciele pracodawców wskazują m.in, że podmioty powierzające wykonywanie pracy cudzoziemcom powinny móc monitorować status toczących się postępowań legalizacyjnych, o czym milczy ustawa w obecnym brzmieniu.

9 lutego 2024 r. na stronach Rządowego Centrum Legislacji pojawił się projekt ustawy o zmianie ustawy o cudzoziemcach oraz niektórych innych ustaw, który zakładał rewolucyjne zmiany w zakresie sposobu składania wniosków o udzielenie zezwolenia na pobyt.

Projekt zakłada m.in. wprowadzenie obowiązku składania ww. wniosków za pośrednictwem systemu teleinformatycznego.

Na początku ubiegłego tygodnia pojawiły się pierwsze opinie wojewodów na temat planowanych zmian. W przeważającej większości są one negatywne – głównie ze względu na proponowaną zmianę sposobu składania wniosków.

6 marca 2024 r. na stronie Rządowego Centrum Legislacji opublikowany został kolejny (datowany na 26 lutego 2024 r.) projekt ustawy, której celem jest implementacja dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii.

Najważniejsze dla pracodawców zmiany względem poprzedniego projektu:

• Przedmiot naruszeń. Rozszerzono katalog obszarów, których naruszenia mogą być przedmiotem zgłoszeń sygnalistów. Nowe obszary to: wolności i prawa człowieka i obywatela, korupcja, handel ludźmi, a także prawo pracy – w konsekwencji zgłoszenia sygnalistów będą mogły dotyczyć m.in. mobbingu, dyskryminacji, prawidłowego rozliczania czasu pracy czy przestrzegania zasad BHP.

1 marca br. wznowiono funkcjonowanie Forum ds. Cudzoziemców działającego przy Wojewodzie Mazowieckim. W tym dniu Wicewojewoda Mazowiecki spotkał się z instytucjami publicznymi i organizacjami pozarządowymi działającymi na rzecz cudzoziemców, aby zaplanować dalsze działania i przedyskutować bieżące potrzeby w obszarze szeroko pojętego wsparcia cudzoziemców w Polsce.

W spotkaniu wzięli udział przedstawiciele 15 organizacji pozarządowych, Urzędu m.st. Warszawy, a także dyrektor i zastępca dyrektora Wydziału Spraw Cudzoziemców MUW.

Jak czytamy w ogłoszeniu Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, w 2023 roku przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej wyniosło 7155,48 zł. Oznacza to, że cudzoziemiec, który chce się ubiegać o Niebieską Kartę UE (czyli o zezwolenie na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji), musi obecnie zarabiać co najmniej 10 733,22 zł brutto miesięcznie (czyli o 1214 zł brutto więcej niż w ubiegłym roku).

19 lutego 2024 r. do Sądu Najwyższego wpłynęło zagadnienie prawne (III CZP 11/24), czy obywatel Ukrainy mający miejsce stałego pobytu w Polsce może dziedziczyć na podstawie przepisów prawa ukraińskiego.

W sprawie tej pierwotnie został wydany wyrok TSUE (C-21/22), który rozstrzygnął, że prawo unijne nie zabrania wykluczenia, na podstawie umowy bilateralnej między państwami, stosowania prawa państwa pochodzenia cudzoziemca z państwa spoza UE.

21 lutego w Dzienniku Ustaw opublikowano ustawę z 9 lutego 2024 r. o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa. Zgodnie z nowymi przepisami do 30 czerwca 2024 r. przedłużono okres obowiązywania ochrony czasowej dla obywateli Ukrainy w Polsce oraz związane z nią przywileje.

Na dzisiejszym posiedzeniu Sejmu po III czytaniu uchwalono najnowszy projekt ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa. Zgodnie z przyjętą treścią ustawy okres pobytu uznawanego w Polsce za legalny oraz związane z nimi przywileje dla obywateli Ukrainy mają obowiązywać do 30 czerwca 2024 r. Jest to wyraźna zmiana względem ostatnich zapowiedzi MSWiA, o których pisaliśmy parę dni temu. Jeszcze w ubiegłym tygodniu przedstawiciele ministerstwa zapowiadali bowiem, że dotychczasowe rozwiązania wynikające ze specustawy będą przedłużone do września 2024 r.

Z najnowszej informacji GUS, opublikowanej w styczniu 2024 r., wynika, że na dzień 31 lipca 2023 r. w Polsce pracę wykonywało około 996,5 tys. cudzoziemców, co stanowi 6,5% ogółu wszystkich osób zatrudnionych.

Najwięcej zatrudnionych cudzoziemców, tj. 690,8 tys. osób, pochodzi z Ukrainy. Można jednak dostrzec pewną tendencję spadkową w udziale procentowym osób z Ukrainy względem wszystkich cudzoziemców. W stosunku do stycznia 2022 r. spadek wyniósł 4 punkty procentowe.

MSWiA opublikowało „Harmonogram prac nad stworzeniem kompleksowej, odpowiedzialnej i bezpiecznej strategii migracyjnej Polski na lata 2025-2030”.

Zgodnie z harmonogramem ostateczny projekt strategii ma zostać wypracowany do końca bieżącego roku. Dalszym krokiem - zaplanowanym na okres styczeń – czerwiec 2025 r. – mają być projekty nowych aktów prawnych regulujących kwestie imigracyjne, w tym projekt nowej ustawy o cudzoziemcach.

Zgodnie z opublikowanym w piątek projektem ustawy o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, szczególne rozwiązania i uprawnienia przewidziane dla obywateli Ukrainy mają zostać przedłużone, na razie, do 30 czerwca 2024. Dotyczy to m.in. przedłużenia legalności pobytu w Polsce, prawa do pracy na podstawie powiadomień czy prawa do prowadzenia działalności gospodarczej. Dalszy okres ma być przedmiotem odrębnej regulacji.

Ministerstwo Spraw Zagranicznych ogłosiło zawieszenie udziału w programie "Poland. Business Harbour" od 26 stycznia 2024 r.

Celem programu było ułatwienie relokacji specjalistów z sektora IT do Polski, zwłaszcza z Białorusi, Gruzji, Rosji, Ukrainy, Mołdawii i Armenii, poprzez uproszczony proces uzyskiwania wiz.

Jak wynika z najnowszych komunikatów Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji – rząd rozpoczął przygotowania do nowelizacji tzw. Specustawy ukraińskiej, w celu przedłużenia jej obowiązywania o kolejne sześć miesięcy – do września 2024 r.

W międzyczasie mają zostać przygotowane zmiany do obecnie obowiązujących rozwiązań, w szczególności nowe zasady pomocy dla przebywających w Polsce obywateli Ukrainy, mające odpowiadać aktualnej sytuacji oraz potrzebom na rynku polskim i europejskim.